Psychologia kliniczna i psychiatria od lat 70. XX wieku rozwinęły szereg zastosowań terapeutycznych opartych na mindfulness do pomocy osobom doświadczającym różnych stanów psychicznych. Programy oparte na modelu Kabata-Zinna i podobnych zostały zaadoptowane w szkołach, więzieniach, szpitalach, ośrodkach dla weteranów i innych środowiskach, a programy mindfulness zostały zastosowane w celu uzyskania dodatkowych efektów, takich jak zdrowe starzenie się, kontrola wagi, wyniki sportowe, pomoc dzieciom o specjalnych potrzebach oraz jako interwencja w okresie okołoporodowym.
Badania kliniczne udokumentowały zarówno fizyczne, jak i psychiczne korzyści płynące z mindfulness u różnych kategorii pacjentów, jak również u zdrowych dorosłych i dzieci. Badania naukowe konsekwentnie wykazują pozytywny związek pomiędzy cechami mindfulness a zdrowiem psychicznym. Praktyka mindfulness wydaje się przynosić korzyści terapeutyczne osobom z zaburzeniami psychicznymi, w tym osobom z psychozą. Badania wskazują również, że ruminacja i zamartwianie się przyczyniają się do wystąpienia różnych zaburzeń psychicznych, a interwencje oparte na mindfulness znacząco zmniejszają zarówno ruminację, jak i zamartwianie się. Co więcej, praktyka mindfulness może być strategią prewencyjną, powstrzymującą rozwój problemów psychicznych.
Wskazano również na konieczność prowadzenia większej ilości wysokiej jakości badań w tej dziedzinie – m.in. potrzebę większej ilości randomizowanych badań kontrolowanych, podawania większej ilości szczegółów metodologicznych w zgłaszanych badaniach oraz stosowania większych prób.
Praktyka
Praktyka mindfulness obejmuje proces rozwijania umiejętności zwracania uwagi na to, co dzieje się w chwili obecnej.
Obserwacja oddechu, body-scan i inne techniki
Istnieje kilka ćwiczeń przeznaczonych do rozwijania medytacji mindfulness, które są wspomagane przez medytacje z przewodnikiem „żeby się ogarnąć”.
Jedną z metod jest siedzenie na krześle z prostym oparciem lub siedzenie w poprzek na podłodze lub poduszce, zamknięcie oczu i zwrócenie uwagi albo na doznania związane z oddechem w pobliżu nozdrzy, albo na ruchy brzucha podczas wdechu i wydechu. W tej praktyce medytacyjnej nie próbuje się kontrolować swojego oddechu, ale próbuje się po prostu być świadomym swojego naturalnego procesu/rytmu oddychania. Kiedy angażujemy się w tę praktykę, umysł często ucieka do innych myśli i skojarzeń, a jeśli tak się dzieje, pasywnie zauważamy, że umysł błądzi i w akceptujący, nieosądzający sposób wraca do skupiania się na oddechu.
W medytacji body-scan uwaga skierowana jest na różne obszary ciała i odnotowywanie doznań cielesnych, które mają miejsce w chwili obecnej.
Można też skupić się na dźwiękach, wrażeniach, myślach, uczuciach i działaniach, które mają miejsce w teraźniejszości. W tym zakresie znanym ćwiczeniem, wprowadzonym przez Kabata-Zinna w jego programie MBSR, jest mindful tasting of a raisin, w którym rodzynka jest smakowana i jedzona z rozmysłem.
Inne podejścia obejmują angażowanie się w praktyki jogi, przy jednoczesnym zwracaniu uwagi na ruchy i doznania ciała, oraz medytację chodzoną.
Terminy
Zaleca się, aby medytujący zaczęli od krótkich okresów 10-minutowej praktyki medytacyjnej dziennie. Jak ktoś praktykuje regularnie, łatwiej jest utrzymać uwagę skupioną na oddechu.
W kontekście buddyjskim; moralne nakazy
W kontekście buddyjskim przestrzeganie moralnych przykazań jest istotnym etapem przygotowawczym do mindfulness lub medytacji. Vipassana obejmuje również kontemplację i refleksję nad takimi zjawiskami jak dukkha, anatta i anicca, a także refleksje nad przyczynowością i innymi naukami buddyjskimi.
Medytacja mindfulness jest częścią buddyjskich tradycji psychologicznych i rozwijającego się stypendium w ramach psychologii empirycznej.
